بازگشت به 1965: چگونه کاتالوگ و فروشگاه محصولات IKEA سبک خانه‌داری را تغییر داد

دههٔ 1960 میلادی، دوره‌ای سرشار از تغییرات اجتماعی، فرهنگی و سبک زندگی بود؛ زمانی که موسیقی، مد و نگاه به «خانه» تحول یافتند. در این دوران، IKEA با انتشار کاتالوگ 1965 و افتتاح بزرگ‌ترین فروشگاه خود در حومه استکهلم، تصویر تازه‌ای از مبلمان و دکوراسیون خانه ارائه داد: خانه‌هایی کاربردی، درعینِ راحت و زیبا — برای زندگی روزمره و میهمانی.
در این مقاله با هم به گذشته سفر می‌کنیم؛ به سال 1965 — سالی که برای IKEA نقطه عطفی بود — و بررسی می‌کنیم چگونه سبک آن زمان، هنوز تأثیر خود را بر دکوراسیون مدرن گذاشته است.

دهه ۶۰: زمینه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی

دههٔ ۶۰ میلادی (1960s) در اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر با رشد اقتصادی، تغییر سبک زندگی، افزایش شهرنشینی و میل به مدرن‌شدن همراه بود. مردم — به‌ویژه نسل جوان — به دنبال راحتی، کارآمدی و خانه‌هایی بودند که با سبک زندگی جدیدشان سازگار باشد. در چنین فضایی، تقاضا برای مبلمان کاربردی، ترکیب‌های رنگی نو و خانه‌هایی با دکور مدرن افزایش یافت.

برای برند IKEA — که در سال‌های پیش از آن با کاتالوگ‌های ساده و فروش از طریق پست شروع کرده بود — این تحولات فرصتی بی‌نظیر بود. فلسفه «خانه برای همه» و مبلمان مقرون-به‌صرفه و کاربردی، در این دوران به بلوغ رسید.

نقطه عطف: افتتاح فروشگاه بزرگ Kungens Kurva

در سال 1965، IKEA بزرگ‌ترین فروشگاه مبلمان شمال اروپا را در منطقه‌ای نزدیک استکهلم با نام Kungens Kurva افتتاح کرد. این فروشگاه با مساحتی بالغ بر 45,800 متر مربع ساخته شد — فضایی بسیار بزرگ‌تر از فروشگاه‌های سابق.

این افتتاح نه فقط یک فروشگاه جدید بود، بلکه نمادی از تغییر نگاه IKEA به خانه‌داری: از فروش پستی و کاتالوگ به تجربه «دیدن و انتخاب حضوری» مبلمان، لمس بافت و چیدمان. فروشگاهی که با پارکینگ مناسب، فضای کافی و امکان انتخاب حضوری، مفهوم «خرید مبلمان» را متحول کرد.

نگاهی به کاتالوگ 1965: سبک، رنگ، بافت و زندگی

کاتالوگ 1965 IKEA تصویری جامع از زندگی خانه‌داری در آن دوران ارائه می‌داد — ترکیبی از مبلمان، دکور، رنگ، بافت و عناصر زندگی روزمره. در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌هایی که در آن کاتالوگ دیده می‌شوند بررسی می‌کنیم.

مبلمان پذیرایی و سرگرمی: جایی برای جمع و دورهمی

در دهه ۶۰، سالن پذیرایی خانه (living room) به مرکزی برای دورهمی، سرگرمی، موسیقی و میهمانی تبدیل شده بود. بسیاری از خانه‌ها شامل دستگاه پخش موسیقی (گرامافون)، تلویزیون و حتی باری کوچک بودند — که یا روی قفسه‌ها نمایان بودند یا پشت درب کابینت‌ها و media units پنهان می‌گشتند.
IKEA با ارائه کابینت‌ها و جعبه‌های media و نوشیدنی (drinks cabinets) این نیاز را برآورده می‌کرد؛ ترکیبی از طراحی کاربردی و قابل نمایش/پنهان که برای تهیۀ فضای اجتماعی عالی بود. اگرچه امروز شکل سرگرمی‌ها تغییر کرده (موسیقی آنلاین، تلویزیون دیواری)، اما نیاز به فضای ذخیره‌سازی بزرگ و کاربردی همچنان وجود دارد — میراثی از طراحی 1965.

رنگ سبز، طبیعت‌گرایی و “اتاق سبز”

یکی از بارزترین ویژگی‌های کاتالوگ 1965، استفاده فراوان از رنگ سبز و تنالیته‌های متنوع آن در فرش، مبلمان، پارچه و دیوار بود. ترکیب رنگی سبز–سبز، بافت‌های برگ‌مانند و فضای طبیعی، خانه را به «اتاق سبز» تبدیل می‌کرد.
این گرایش به طبیعت و رنگ‌های طبیعی، افزون بر زیبایی، حس آرامش، طراوت و ارتباط با محیط را به خانه می‌آورد — مفهومی که امروز در قالب «دکور طبیعی»، «اکو-مینیمالیسم» یا «سبک اسکاندیناوی» دوباره پرطرفدار است.

فرش‌های شَگ پایِل (Shag pile) و بافت گرم

فرش‌های بلند و نرم با بافت shag pile در کاتالوگ 1965 محبوب بودند — فرش‌هایی که زیر پا نرم و گرم بودند و حس صمیمیت و راحتی ایجاد می‌کردند. (IKEA)
هرچند از نظر نظافت شاید دشوار بودند، اما به عنوان عنصر دکوراسیون و حس خانه‌داری بسیار جذاب بودند. امروزه نیز با وجود تغییر سلایق، فرش‌های بافت‌دار و طبیعی جایگاه خود را دارند؛ به‌ویژه در دکورهایی که دنبال گرما و راحتی هستند.

عناصر طبیعی و میوه: زندگی روزمره در دکور

نکته جالب توجه: در بسیاری از صحنه‌های کاتالوگ 1965، میوه تازه — عمدتاً پرتقال و سیب — روی میز، قفسه، یا حتی پاتختی دیده می‌شدند. در واقع میوه و عناصر طبیعی، بخشی از دکور بودند؛ نشانه‌ای از زندگی واقعی، طراوت و صمیمیت.
این ایده — آوردن طبیعت به داخل خانه — امروز هم مورد توجه است: استفاده از گیاه، مواد طبیعی، نور طبیعی، و عناصر زنده برای ایجاد حس زندگی و آرامش.

ترکیب سبک: مدرن اسکاندیناوی + الهام از سبک کلاسیک

علاوه بر طراحی مینیمال و مدرن، کاتالوگ 1965 آیتم‌هایی با الهام از سبک‌های قدیمی‌تر نیز داشت — مبلمان و صندلی‌هایی با پارچه دکمه‌دار، جزئیات تزئینی و ظاهری نزدیک‌تر به آنتیک.
این ترکیب — مدرنیت با حس کلاسیک — انعطاف را به خانه می‌آورد؛ انعطافی که امروز نیز در خانه‌هایی می‌بینیم که مبلمان مدرن را با عناصر سنتی یا عتیقه ترکیب می‌کنند.

فضای باز: مبلمان باغ و تراس

1965، زمانی بود که IKEA برای اولین بار وارد عرصه مبلمان فضای باز (patio / garden) شد. مبلمانی با مواد طبیعی مانند بامبو و رتان، با رنگ‌های روشن و طراحی ساده — مناسب تراس، باغ یا حتی فضای داخلی خانه.
با افزایش اهمیت استفاده از فضاهای بیرونی (تراس، بالکن، حیاط) در زندگی مدرن، این گام IKEA اهمیت خود را نشان داده است.

چگونه 1965 بر دکوراسیون امروز تأثیر گذاشت

طراحی و فلسفه‌ای که IKEA در 1965 عرضه کرد — کاربردی بودن، قیمت مناسب، ترکیب زیبایی و راحتی، طبیعت‌گرایی و زندگی اجتماعی — تأثیر خود را بر دهه‌ها بعد گذاشته است:

• مفهوم ذخیره‌سازی هوشمند و کاربردی (کابینت، media unit، قفسه) که هنوز یکی از پایه‌های طراحی داخلی است.
• اهمیت رنگ و بافت طبیعی، استفاده از سبز، چوب، پارچه و طبیعت داخل خانه.
• گرایش به سبک زندگی جمعی و میهمانی: خانه نه فقط محل خواب، که محل دورهمی، گفتگو، سرگرمی و زندگی.
• استقبال از مبلمان فضای باز و استفاده از تراس و باغ به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره — مخصوصاً با گسترش زندگی شهری و آپارتمانی.
• ترکیب سادگی، مینیمالیسم و در عین حال انعطاف در ترکیب سبک‌ها — مدرن + کلاسیک، طبیعی + صنعتی، کاربردی + زیبا.

به همین دلیل است که حتی در طراحی داخلی خانه‌های امروز، رد پای دهه ۶۰ و آن کاتالوگ 1965 IKEA را می‌توان دید: خانه‌هایی راحت، گرم، کاربردی، با حس طبیعت و زندگی.

اگر امروز بخواهی سبک 1965 را در خانه‌ات پیاده کنی — پیشنهادهایی عملی

اگر قصد داری با الهام از 1965 یک دکور نوستالژیک اما کاربردی برای خانه‌ات طراحی کنی، این پیشنهادها ممکن است کمک کنند:

1. کابینت و قفسه با فضای ذخیره‌سازی گسترده — برای سالن پذیرایی، کتابخانه، وسایل رسانه یا حتی نوشیدنی.
2. انتخاب رنگ‌های طبیعی: سبز، کرم، قهوه‌ای چوبی؛ ترکیب تنالیته‌ها برای حس فضای طبیعی.
3. فرش با بافت بلند / نرم، یا فرش با رنگ و بافت گرم — برای ایجاد احساس راحتی و صمیمیت.
4. استفاده از عناصر طبیعی: میوه، گیاه، چوب، حصیر — هم برای دکور و هم حس زندگی.
5. مبلمان ساده اما چندمنظوره — مبل راحتی، صندلی، میز کوچک که با هم ترکیب شوند؛ راحتی + کاربرد.
6. اگر تراس یا بالکن داری: استفاده از مبلمان فضای باز با مواد طبیعی (رتان، بامبو) + رنگ روشن — فضایی آرام و دلپذیر ایجاد می‌کند.
7. نورپردازی گرم و محیطی — چراغ‌ها، آباژور، نور طبیعی یا ملایم برای خلق فضای صمیمی.

نتیجه‌گیری

سال 1965 برای IKEA نقطه عطفی بود — هم از نظر گسترش فیزیکی (افتتاح فروشگاه Kungens Kurva) و هم از نظر فلسفه و سبک: خانه‌داری کاربردی، زیبا، گرم، نزدیک به طبیعت و مناسب برای زندگی روزمره و جمعی. کاتالوگ 1965 فقط یک فهرست مبلمان نبود، بلکه تصویری از سبک زندگی بود؛ سبکی که تا امروز الهام‌بخش میلیون‌ها خانه در سراسر جهان است.

اگر امروز بخواهیم گوشه‌ای از آن روح دهه ۶۰ را به خانه‌مان بیاوریم — نه فقط داریم سبک «نوستالژیک» اجرا می‌کنیم — بلکه داریم با آرامش، طبیعت، راحتی و زندگی واقعی یکی می‌شویم. این همان میراثی است که IKEA در 1965 برای ما به یادگار گذاشت.